Thursday, January 20, 2022

Παλιές Κεντήστρες της Σκοπέλου - Στέλλα Παλαιολόγου

 Στέλλα Παλαιολόγου

Κεντήστρα Μεταξοβελονιά



Παλιά,  ελεύθερη η μητέρα μου, κεντούσε τα προικιά που κάνανε: τραπεζομάντηλα, καθίσματα, κρεβατόγυρ’ και τα ασπροκεντήματα.  Όλα στο χέρ’. Μετά στον πατέρα μου δεν  την θυμάμαι να κάνει τέτοια πράγματα. Παλιά κένταε τα χρυσά  ποκάμισα της φορεσιάς της σκοπελίτικης που κρέμεται μετά απ’ το βελούδινο  και βγαίνει το μανίκι και είναι όλο χρυσοκεντημένο. Κεντούσε και ότι είχε στο κεφάλι, τα πάντα, τα πουκάμισα που φορούσαν με τις φουστάνες, αυτά τα όμορφα με το φαρδύ μανίκι. Είχε και η μαμά μου δικά της πολλά, τα καταστρέψαμε. Ύστερα ορφανέψαμε. Πατέρα δεν είχαμε. Στην κατοχή κόψαμε το φουστάνι, πήραμε το μαύρο, αυτό ήτανε το μισό όλο κάτω κέντημα και παν΄ ήτανε σατέν μαύρο. Και τα 2 κορίτσια, μια φούστα και τα χαραμίσαμε .Δεν το άφηκαμέ να μείν’  ένα ενθύμιο. Η φτώχεια, οι καταστάσεις αυτές. Το κατω το κεντημένο, το είχαμε δώσει στη συγχωρεμένη την αδερφή μου, επειδή εγώ πήρα της μαμάς μου τα προικιά. Η δεύτερη πήρε κάνα δυο κομμάτια γιατί αυτό το κέντημα είναι κάπου 4 - 5 κομμάτια και γίνεται πλισές. Η Κατίνα που το πήρε μετά ένα χάλασε και το έκανε μια κούκλα και τα άλλο ένα το χει η αδερφή μου και το κάνει πάντα στο κρεβάτι της.




Εκείνα τα χρόνια η μητέρα μου κένταγε τη σκοπελίτικη φορεσιά και έκανε τράμπα. Έχω κάτι κάντρα στο σπίτι. Και μόλεγε  η μαμά μου ότι αυτά, κέντησα της ξαδέρφης μου τη φορεσιά και ο αδελφός της μου πήρε αυτά τα κάντρα. Αυτά τα κάντρα είναι πολύ μεγάλα, είχαν τη σημασία της Γενοβέφας και το χρυσό είναι άνω των 100 χρονων και δεν εχει περαστει βερνίκωμα.Τίποτα. Είναι φυλλο χρυσο. Αυτά είναι από την Αθήνα από τότε που η μαμά μου ήταν κοπέλα και της τα κάμανε προίκα για να παντρευτεί. Έτσι τα βρήκα.Στο απάν’ πάτωμα στα σαλόνια όπως τα ΄χανε εκείνα τα χρόνια. Είναι 4 στη συνέχεια και έχει ιταλικά γράμματα νομίζω η μια πλευρα και ελληνικά γραμμένα κάτου. Είναι πολύ μεγάλα τα κάντρα.Τα δύο τ’ άφηκα  πάνω γιατί μετά το σεισμό το χωρίσαμε το σπίτι και μίκρυνε και δεν έχει μεγάλα τοιχιά να πάρει και τα 4 κάντρα και τα άλλα 2 τα κατέβασα κάτ΄.  Τα χουμε.Θα τα βρουν τα παιδιά, είναι πολύ ωραία. 




Με τη μητέρα μου, τους γονείς μου καλά πέρασα.Τον μπαμπά μου τον χάσαμε το 1942, ήμουν ανύπαντρη και ήμασταν 3 παιδιά, εγώ, ο αδελφός μου και η συγχωρεμένη η αδερφή μου, η μικρή, η τρίτη .Εγώ είμαι η πρώτη κι ι ύστερα ητανε το παλικαρι και ύστερα η συγχωρεμένη. Μετά το 1942 κατοχή, έμενα μέσα στο σπίτι με την μαμά μου και εργάστηκα τις δουλειές της εποχής εκείνης πλέξιμο, πουλόβερ, το ένα το άλλο .Μη βγει η μαμά έξω, ήταν λεπτή γυναίκα. Ούτε και εγώ βγήκα έξω από το σπίτι. Κεντήματα δεν υπήρχαν τότες, φτώχεια. Κατοχή. Είχαμε και 2 - 3 κτηματάκια και  πηγαίναμε δαμάσκηνα μαζεύαμε. Είχαμε και  2 καλύβια, εξακολουθήσαμε τα δαμάσκηνα,  αμπέλι είχαμε και αυτό το υπηρετούσαμε. Θυμάμαι ελιές είχαμε και τις μαζεύαμε τα παιδιά και η μαμά μου.Ανύπαντρη, 19-20 χρονών, ορφάνεψα.Τα 3 παιδιά απο κει και κατω  αρχίσανε θέλανε και ένα κέντημα στα σαλόνια τους, ο κόσμος ζητούσε, οι κοπέλες, η  κάθε οικογένεια, οι γονείς που πάντρευαν τα παιδιά και με προτιμούσαν. Ήταν τότε μια ηλικιωμένη κεντήστρα Κατίνα Στεφάνου λεγότανε και χάθηκε η γυναίκα. Πολλές φορές .Έπαιρνε δουλειά επειδής αυτή ήταν ηλικιωμένη και μου ΄δωνε . Κι ύστερα πια με μάθανε να το ένα το άλλο, κάντρα, καντράκια .Έφτιαχνα ό,τι να ερχόταν στο σπίτι.




 Λευτέρη κεντούσα μετά την κατοχή παντρεύτηκα. Και σε πολυ λιγα χρονια μετα απο την παντρειά γέννησα παιδιά. Γιατί στεφανώθηκαν το 49΄ και δεν έκανα παιδί και το 55΄ βρέθηκα έγκυος και έκανα το παλικάρι. Κεντούσα στο σπίτι παραγγελια, όποια ήθελε ερχόταν. Μου λεγε: <<Μου κάνεις ένα ζευγάρι ανδρικές, παντόφλες για δώρο για τον πεθερό, για τις κουνιάδες.>> Τώρα τα κόψανε.Γιατί πρώτο κοστίζουν και δεν υπάρχουν και τσαγκάρηδες αν τα φτιάξουμε. Με κάποιον τσαγκάρη επειδής με γνώριζε, πήγαινα ψώνιζα παπούτσια. Μ’ ήξερε αυτός και μου λέει: <<Κάνεις; Πέρασαν κάτι κοπέλες και είδανε στο τζαμί τα πασούμια και θέλουνε αυτό.>>, <<Ε>>, λέω <<Νίκο, γιατί  να μην κάνω;>> λέω εγώ, Νίκο τον έλεγαν. <<Τοίμασε>> λέει, << φτιάξε και μου ‘πανε θα περάσουνε σε μια βδομάδα, δέκα μέρες>>.Τώρα όμως το κάνουν για τουριστικο όχι για τον γάμο, τον σκοπελίτικο.




 Αυτά πρωτού,  απ’  το σεισμο της Σκοπέλου.Απ’ το σεισμο και εκεί πάλι σταθηκανε οι δουλειές ο κόσμος κοίταξε την καταστροφή που είχαμε πάθει.Δεν είχαμε σπίτι να μπούμε  μεσα, καθησαμε τόσο καιρό στα τσαντίρια.Εγώ κεντάω εκτός από παντόφλες και μαξιλάρια.Τα μαξιλάρια, τα ντύνω κιόλας, όποια θέλει  βέβαια, της τα τελειώνω με φρίλα ολογυρής, τα ράβω με μπαμπάκια μέσα με ντύματα, κόντρα δουλειά, όλα. Και κάδρα κανω σαν το μαξιλάρι σε μικρότερα κλωνιά με λουλουδάκια, αμυγδαλιά, παπαρούνα και από τόσο δα  που είν’ η μόδα και βαινουν πολλα και τοσο μεγαλο ό,τι σχέδιο θένε αναλόγως.




Τα σχέδια βρέθηκαν από παλιές κεντήστρες. Η Στεφάνου  μου ‘δινε παραγγελία. Μου λεγε: <<αυτό το σχέδιο θα κάνεις>>. Εγώ τα βγαινά και τα κρατούσα, έχω και δικά μου σχέδια, ε, γίνεται μια μετατροπή, να μην είναι πολύ πυκνό, το ξεκλονίζεις και το  κάμνεις.Το ύφασμα και τις κλωστές μου τα φέρνανε οι ίδιες οι πελάτισσες.Το προτιμουσα που δεν πήγαινα να τα πάρω εγώ.Τα 5 χρόνια τώρα που υποφέρω από τα πόδια μου, απόφυγα να πάω σε εμπορα να διαλέξω εγώ.Και τους έδιναν δείγματα και τους έλεγα: <<πάρτε αυτά>>, αλλά  βρίσκαμε και στη Σκόπελο και τα υφάσματα και με τις κλωστές <<ελέφαντα>>, μετάξι που κεντούσα, τώρα όμως έχει καταστραφεί, δεν έχει κανένας έμπορας. Είναι κάποιος έμπορος και πάει έξω σε μικρά μαγαζάκια, ψιλικατζίδικα και μαζεύει.Αλλά εκείνο το γυαλός που είχαν τα περιποιημένα στο κουτί! Τώρα δεν έχει ούτε και χρώματα. Πού είναι το όμορφο το λαδοπράσινο; Γιατί αν δεν έχεις το βασικό το πράσινο δεν μπορείς να κάνεις το συνδυασμό να φτιάξεις το λουλούδι. Στη γλώσσα είχε μαγαζί που πούλαγε κλωστές αλλά πανάκριβες.Ένα αλυσιδάκι τόσο δα 130 - 150 δραχμές. Έχω πάει, ποικιλία είχε αλλά και ακρίβεια είχε μεγαλύτερη.




Δούλεψα πολύ στη ζωή μου, παραγγελίες δεν μου περίσσευε χρόνος να κάνω και για τα μαγαζιά κουραζόμουν.Είχα το σπίτι μου, είχα τον άντρα μου, το παιδί μου αυτά. Μόνο σε γνωστούς και φίλους και συγγενείς.Ήταν αργητή δουλειά, δεν σύμφερνε, δεν είχες χρόνο κουραζόσουνα. Είναι ένα τελάρο, τόσο τεντωμένο, που ήθελες 3 καρέκλες να στέκεσαι: μια εδώ, μια εκεί, μια εκεί να το στερεώνεις και εδώ απαν’ στα στήθη σου. Αυτό το χερι κουραζεται πολυ. Εφτά βραχιόλια έχω και τώρα τα ΄χω βγάλει μας σαπούνισμα, αυτά τα αρθριτικά, οι ρευματισμοί!

Όλα, η δουλειά, η ξένη, ύστερα να πλένεις, να  ζυμώνεις..Εκείνα τα χρόνια όλα από τα χέρια σου και τώρα τούτο ήταν το πιο χειρότερο τα πόδια μου.Κι όμως ακόμα εξακολουθώ να δουλεύω. Ναι, δούλευα και δουλεύω.  Ε, τι να κάμεις; Τα λεφτά είναι ευκολία.

Μεταφορά απ' το βιβλίο : ΣΚΟΠΕΛΟΣ – Η ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΖΩΗΣ – ΟΙ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΕΣ ΑΦΗΓΟΥΝΤΑΙ…., ΕΟΜΜΕΧ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΚΟΠΕΛΟΥ

Συνέντευξη από την  Στέλλα Παλαιολόγου, γεννηθείς  13.11. 1920.

Επιμέλεια: Αλέκα Μπουτζουβή 

Φωτόγραφίες : google, η τελευταία φωτογραφία είναι απο κέντημα της Oυρανίας Γαλάνη, κεντήστρα της Σκοπέλου.

No comments:

Post a Comment

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΡΟΜΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΣΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ - ΜΕΤΕΩΡΑ - ΙΩΑΝΝΙΝΑ - ΜΕΤΣΟΒΟ

  Ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ & ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΔΙΟΡΓΑΝΩΝΕΙ ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ-ΜΕΤΕΩΡΑ-ΙΩΑΝΝΙΝΑ-ΜΕΤΣΟΒΟ 5 ΗΜΕΡΕΣ - 4 ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣ...