Αφιέρωμα σε ντόπιους καλλιτέχνες - ΑΝΘΗ ΒΑΛΣΑΜΑΚΗ

Ανθή Βαλσαμάκη – Αγιογράφος

Η Ανθή Βαλσαμάκη, είναι απόγονος του Γιαννιού Νικολαίδη – Χατζησταμάτη (1800 – 1885 ), μακρινού ξάδελφου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,  ο οποίος τον αναφέρει σε διήγημά του με τίτλο «το Χατζόπουλο», χώρια από την πλούσια δράση του ως δικηγόρος και συμβολαιογράφος του νησιού και πληρεξούσιος Σκοπέλου στην Β΄Εθνοσυνέλευση του 1863, υπήρξε θεμελιωτής της οικογενειακής παράδοσης. Η οικογένεια Νικολαίδη ήταν αυτή που δώρησε το 1991  την οικία  όπου στεγάζετε σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο Σκοπέλου.  Είναι Πτυχιούχος του Τμήματος Σκηνογραφίας της Σχολής Βακαλό και της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (Εργαστήρι Αγιογραφίας κ. Ξυνόπουλου).

   Η αγιογραφία για αυτήν δεν αποτελεί μόνο ένα επάγγελμα, αλλά μια στάση και ουσία ζωής με την πίστη ως ζωτική ενέργεια που τη βοηθά να πορεύεται. Τα βήματα της στην αγιογραφία οδηγήθηκαν μέσα από προσωπικά της βιώματα, όπως οι επισκέψεις της στην παιδική ηλικία στη Μονή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στη Νάξο. Επηρεάστηκε επίσης, πάρα πολύ από την γιαγιά της Ανθή, μια  ιδιαίτερα δυναμική γυναίκα, η οποία μετέφερε το όνειρο της στην ίδια, και την έβαλε στον κόσμο των χρωμάτων. 

 Είναι μια από τις ελάχιστες γυναίκες αγιογράφους που έχουν τη δυνατότητα να εικονογραφήσουν το εσωτερικό ναών μέσω της ειδικής ευλογίας του Οικομενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Εργάζεται για το Μουσείο Μπενάκη επι 25 χρόνια ως υπεύθυνη του Αγιογραφικού Εργαστηρίου του Μουσείου. 

 Το αγιογραφικό εργαστήρι λειτουργεί με τη μορφή σεμιναρίων όλο τον χρόνο, όπου στη διάρκεια των μαθημάτων γίνεται θεωρητική και πρακτική προσέγγιση πάνω στη συλλογή των Βυζαντινών Εικόνων του Μουσείου. 

   Το αγαπημένο της έργο είναι η  εικόνα που απεικονίζει το πρόσωπο της Παναγίας με τις πέντε διαφορετικές καταγραφές συναισθημάτων πόνου, μια εικόνα που αντικατοπτρίζει τον εαυτό της στην δύσκολη φάση θανάτου που βίωσε πολύ αγαπημένου της προσώπου.  Έχει εκπονήσει μελέτη που αφορά  τον Ακάθιστο Ύμνο με τις αγιογραφικές αναλύσεις των 24 οίκων του,  και έχει εκδώσει   βιβλία με θέμα τη Βυζαντινή Τέχνη, τα οποία βρίσκονται στο Μουσείο Μπενάκη. Όπως η ίδια αναφέρει  «στις παραδοσιακές οικογένειες αγιογράφων επικρατεί η αντίληψη πως η βαθειά θεολογική σημασία των εικόνων προσδίδει συμβολικό χαρακτήρα και στα ίδια τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τους.

 Το φυσικό ξύλο όπου αγιογραφείται η εικόνα συμβολίζει το ξύλο όπου Σταυρώθηκε ο Ιησούς, το λινό ύφασμα που επικολλάται στο ξύλο συμβολίζει τα ταφικά ρούχα του Χριστού, ο χρυσός στον κάμπο η στο φωτοστέφανο καταργεί τον χώρο και τον χρόνο και η ανάμειξη των χρωμάτων με την αβγοτέμπερα – κρόκος αβγού με ξύδι – συμβολίζει το σπέρμα της ζωής , την αναγέννηση , σε συνδυασμό με το ξύδι που έδωσαν στον Χριστό στον Σταυρό. Ο θάνατος και η γέννηση συνυπάρχουν στην κατασκευή μιας εικόνας».

Συνέντευξη της Σπυριδούλας Μπετσάνη, απο την έκδοση του περιοδικού Discover Skopelos 2015.